MAKALELER / SAÇ BOYALARI VE SAÇ RENK AÇICILAR
SAÇ BOYALARI VE RENK AÇICILAR
4.1. Saç Boyaları
4.1.1. Tanımı
Rengi açılmış, beyazlamış saçı boyayarak daha genç bir görünüm sağlamak, saçın
rengini değiştirerek modaya uygun hale getirmek için kullanılan kozmetiklere saç boyaları
kozmetiği denir. Saç boyama, yalnızca beyaz saçları örtmek değil, aynı zamanda
güzelleşmek amacıyla kullanılmıştır. Bugün değişik formülasyonlarda boyalar imal edilmiş
organik boyalar kullanılsa bile, burada boya maddelerinin tarihine kısaca bakmak gereklidir.
4.1.2. Bitki Boyaları
En eski boyalar olup, en tutulan bitkisel boya kınadır. Afrika ve Asya’da yetişen kına
bitkilerinin saplarından ve yapraklarından elde edilen boya, saçlara turuncu-kırmızı renkler
verir. Kına günümüzde de kullanılmaktadır.
Bir çivit (endigo) bitkisinin kuru ve toz yapraklarından elde edilen boya, mavimsi renk
tonları verir. Bunun kınayla karışımından açık kahverenginden siyaha kadar tonlar elde
edilir.
Papatya, somak, ceviz, meşe kabuğu karışım oranına, konsantrasyonuna ve bekleme
süresine göre sarı, kahverengi ya da koyu renkler verirler.
Bu bitki boyalarının kullanımları genellikle aynı biçimdedir. Kuru öğütülmüş bitki
parçacıkları (yapraklar, çiçekler, saplar, kabuklar v.b.) sıcak suyla bir bulamaç haline
getirilirler ve saça sürülürler.
Bitkisel boyaların yararı saç yapısına zarar vermemeleri ve tanen çiçekleri sayesinde
saç gözeneklerini sıkıştırıcı bir etki yapmalarıdır. Sakıncaları ise, renk tonunun kesin olarak
belirlenememesi ve kullanımın çok ayrıntılı olmasıdır.
4.1.3. Metal Tuzu Boyaları
Yine eski çağlarda kurşun, bizmut, bakır, gümüş ve demir tuzları çözeltileri saç
boyamak için kullanılırlardı. Bu boyalar kaş, kirpik boyaları için günümüzde de
kullanılmaktadırlar. Bu metal tuzları saç keratini içinde bağlanmış kükürt ile kahverengi ve
siyah gibi saçı koyuya boyayan renkler oluştururlar.
Metal tuz boyalarının kullanımı, bitki boyalarınınkinden daha basittir, ama doğal etki
yapmayan metalik parlaklık ve saçın hidrojen peroksit ile yapılan işlemlerle zarar görmesi
sakıncalarıdır.
4.1.4. Kombine Boyalar
Bitki boyası ve metal tuzu karışımları ile bekleme süresi kısaltılmış ve özellikle koyu
renklerde büyük renk tonu çeşidi elde edilmiştir. En önemli örnek rastıktır. Örneğin kınaya
metal tuzları eklenerek elde edilir. Bu boyalar 1930 yılına kadar kullanılmıştır. Hazır toz
halinde satılırlardı ve sıcak suyla karıştırılarak bulamaç haline getirilirlerdi.
4.1.5. Oksidasyon Boyalar
İlk sentetik saç boyası olarak 19 y.y.’ın ortasında pirogallol ortaya çıktı. Alkali
içerikleri ve hava oksijeni ile birlikte kahverengi bir bileşik oluşturuyorlardı ve bu yüzyılda
parafenilen diamin Paris’te oksidasyon saç boyası olarak patent aldı. Bugün kullanılan
oksidasyon boyalardaki renk oluşturucuların en bilinen örneği paratolüien diamin’dir.
Oksidasyon boyalarının karakteristik özelliği, ancak oksidasyon yoluyla yapay boya
pigmentlerini oluşturan renksiz renk oluşturucu moleküller meydana getirirler. Bunlar kolay
kullanılabilir olduklarından ve doğal bir sürü renk sunduklarından, pigmentsiz saçı bile iyi
örtüklerinden ve diğer kimyasal işlemlerin yapılmasına olanak verdiklerinden bitki ve metal
boyaların yerini almışlardır.
4.1.6. Oksidasyon Saç Boyalarının Bileşimi
Oksidasyon boyaları, oksidasyon boyaları ile boya yapmak için birbirinden ayrı iki
maddeye ihtiyaç vardır. Bunlar,
Boya Maddesi Taşıyıcı (Renk Oluşturucu)
Oksijen Taşıyıcı
4.1.6.1. Boya Maddesi Taşıyıcıları
Krem ya jöle ya da krem-jöle kombineli ve aşağıdaki ana maddeleri içeren maddelerdir:
Renk Oluşturucu: Oksidasyon yoluyla yapay pigmentler oluştururlar. Bunlar
alt yapı boyaları olarak daha çok sarı ve kahverengi tonlar verirler, böylece ana
ton içinde belirleyici olurlar.
Nüanslama Boyaları: Sarı, kırmızı, turuncu, kül, gümüş ya da mat
tonlardadırlar ve saçı doğrudan boyarlar.
Alkali (Amonyak): Saçı şişirir, böylece kutikula pulcuklarını açar ve korteks
liflerini gevşetir. Saç, saç renk oluşturucu molekülleri alabilecek duruma gelir.
Ayrıca hidrojen peroksit preparatının sitabile edici asidini nötrleştirmek
zorundadır. Oksidasyon boyaları en iyi alkali ortamda geliştiklerinden, alkali
oksidasyon olayını da teşvik eder. Alkalilerin saça zarar verici etkilerinden
dolayı, modern boyada olabildiğince az alkalide oluşturulmaya çalışılmaktadır.
Alkalik Tuzlar: pH değerini ayarlayarak kimyasal olaylara kumanda ederler.
Koyulaştırıcılar: Sıvının akmasını önlerler ve saça yapışma kapasitesini
artırırlar. Emülsiyonların (kremlerin) koruyucu ve besleyici etkileri vardır. Buna
karşın jöleler daha büyük ıslatma kapasitesine sahiptirler ve daha kolay sürülürler.
Nemlendiriciler: Maddenin aynı oranda sürülmesini ve durulanmasını kolaylaştırır.
4.1.6.2. Oksijen Taşıyıcıları
Farklı konsantrasyonlardaki hidrojen peroksit çözeltileridir. Yapay pigment
oluşumunu ve doğal pigmentleri kısmi olarak indirgemek için gerekli olan aktif (atomer)
oksijeni verirler.
4.1.7. Saç Boyamadaki Kimyasal İşlemler
Saçın alkali madde tarafından şişirilmesi ve çözülmesinden sonra, küçük renk
oluşturucu moleküller hidrojen peroksit ile aynı anda saça girebilirler. Hidrojen peroksit aktif
(atomer) oksijeni ayırır. Bu oksijen küçük renk oluşturucu molekülleri daha büyük renkli
moleküller halinde bağlar. Küçük parçalar halinde saça ulaşan ve orada birleşen moleküller,
şimdi daha büyük olan hacimleri sayesinde saçta bir tür kafes etkisiyle tutulurlar. Bu yapay
oluşmuş boya maddesinin bir kısmı, saç keratini ile kimyasal bileşimlerde oluşturur ve
oksidasyonlu saç boyalarının doğal etkisi ve dayanıklılığı bununla açıklanır.
Saça girmiş nüanslama boyaları yine saçın keratin yapısında depolanırlar. Doğal
pigmentler gibi yapay boya maddelerinin de büyük kısmı kortekste depolanmıştır ve saydam
kutikul pulcukların altından görünürler. Oksidasyon boyalarının saflığı ve doğal etkisi buna
dayanır.
Aynı saç açma işleminde olduğu gibi oksidasyon maddeleri yüzünden boyama
sırasında da doğal pigmentlerin bir kısmı indirgenir. Hidrojen peroksidin (H2O2)
konsantrasyonu ne kadar fazla ise renk açma etkisi de o kadar fazladır. Oksidasyon
maddesinin belli bir fazlalığı ile boyama sırasında yeni oluşmuş yapay pigmentlerin az bir
yüzdesi yeniden indirgenebilir. Böylece bekleme süresi biraz aşıldığında hemen koyu bir
renk tonu elde edilmez. Her iki olay yani doğal pigmentlerin bir kısmının indirgenmesi ve
çok fazla olmuş yapay pigmentlerin indirgenmesi, bir saç renginin dengeleme kapsamı
açısından önemlidir.
Boya maddesinin alkalitesi yüzünden son olarak alkali artıklarını nötrleştiren ve
kutikul pulcuklarını kapatan asitli madde ile işlem yapmak gerekir.
4.1.8. Saç Boyaların Sınıflandırılması
Saç boyaları, saç üzerindeki dayanıklılık sürelerine göre sınıflandırılır. Saç boyama
sürelerine bağlı olarak, geçici, yarı sabit ve sabit saç boyaları tipinde önerilirler. Her birinin
saçı boyama düzenekleri farklıdır.
4.1.8.1. Geçici Saç Boyaları
Geçici saç boyaları çubuk, jel, sprey veya köpük şeklinde olabilir. Saçta uzun süre
kalmaz ve şampuanla kolaylıkla uzaklaştırılır. Genellikle, karbon siyahı bazen de asidik
boyalar kullanılır.
Bu tür boyalar ile renklendirme, saçtan tek yıkamayla çıkarılabilen boya maddelerinin
kombinasyonun saça uygulanmasıdır. Bunlar saçı çok hafif boyayabilirler ya da saçın doğal
rengini yoğunlaştırabilir, sararan gri saçı beyazlatır ya da açılmış saçlardaki sarı ve kırmızı
tonları düzeltir. Geçici boyalarda kullanılan saç boyaları keratin bakımından zayıf olmalı,
ışığa karşı dayanıklılığı olmalı, yastığı ve kıyafetleri boyamaması için friksiyona dayanıklı
olmalı ve şampuanla kolayca yıkanabilmelidir. Bu boyalar genelde tekstil boyama
endüstrisinden alınan, suda çözünebilen asit renklendiricilerdir. Renk tanecikleri saç bakımı
ve saç stili ürünlerinin temel katkı maddesi olan reçineler tarafından saçın yüzeyinde
tutunurlar.
Geçici saç boyaları genellikle sulu ya da hydro alkolik losyon ya da sprey şeklinde
bulunur. Aynı zamanda saç şekillendirmeye katkıda bulunan, saçın dolaşmasını önleyen,
yumuşaklık ve esneklik sağlayan anyonik ve katyonik polimerler içerirler.
Bu tür boyamanın yararları saçtan kolayca çıkarılabilmesi, doğal ya da boyalı saça
uygulanabilmesi, kolay uygulanması ve yan etkilerinin olmamasıdır.
4.1.8.2. Yarı Sabit Saç Boyaları
Yarı sabit saç boyaları sıvı, jel veya krem şeklinde olabilir. Bu boyalar nötr ya da
katyonik çözünürlüğü düşük, eriyebilirliği olan renklendiriciler içerirler.
Bu boyalar keratin bakımından daha güçlü, üst deriye nüfus edecek kadar küçük, saç
korteksine tutunan moleküllerdir. Onlar yapısında hiçbir değişikliğe uğramadan saçı
doğrudan boyarlar. Yıkama sıklığına bağlı olarak 3–6 hafta sonra saçtan çıkarlar.
Yarı kalıcı boyama özellikle, hidrojen peroksit bazlı saç boyası kullanmak istemeyen
bayanlarca tercih edilir. Kolay kullanımıyla doğal ya da rengi açılmış saça doğal renk ve ton
çeşitliliği sunar, sık yıkamayla etkileri azaltılabilir, saça renk vermek için hidrojen perokside
ihtiyaç yoktur ve saç liflerinin bozulmasına neden olmazlar.
Yarı kalıcı boya, beyazları yeterince kapatır (saçtaki beyaz oranı %30'unu aşmıyorsa).
Bu boyalar peroksit içermediği için saça parlaklık vermez.
4.1.8.3. Sabit Saç Boyaları
Sabit saç boyaları geçici ve yarı sabit saç boyalarından çok daha kalıcı saç boyama
etkisine sahiptir. Bu gurupta oksidasyon, bitkisel-bazlı ve metalik saç boyaları yer alır.
4.2. Saç Açıcılar
4.2.1. Tanımı
Saçın rengini açmak amacıyla üretilen kozmetiklere renk açıcılar denir.
4.2.2. Renk Açıcıların Bileşimi ve Etkisi
Sarı saça sahip olma arzusu çok eski yıllardan beri vardır. Eskiden odun külü, kireç ve
sodadan alkalik çözeltilerle ve güneş yardımıyla koyu saçın açılması için çalışılırdı. Ayrıca
bitki özütleri de kullanılırdı. Bunun yanı sıra saça altın, gümüş veya bakır tozu serpilirdi.
Şüphesiz bu yöntemler tatmin edici değildi.
Saçın rengini açıcı preparatlar, saça rengini veren melanin pigmentini okside ederek
saçın rengini açarlar. Çoğu saç rengini açıcı ürün, kullanılacağı zaman karıştırılan iki ayrı
preparattan oluşurlar. Bunlar,
Emülsiyon, krem, jöle ya da toz halde bulunan renk açma maddesi,
Oksidasyon maddesidir.
4.2.2.1. Renk Açma Maddesi
Amonyak ve çeşitli alkalik tepkimeli tuzlar gibi alkalileştirme maddeleri, renk açma
preparatlarının en önemli bileşenleridir.
Bunlar saçı şişirirler ve emici hale getirirler.
Hidrojen peroksit, preparatların stabilize edici asitlerini nötrleştirir ve böylece
oksijen parçalanmasına olanak verirler.
Pigmentlerin oksidasyonu yalnızca alkalili alanda oluştuğundan, sararma
işlemine teşvik ederler.
Alkalik amonyum tuzlar, amonyağı ayırabilirler ve böylece bekleme süresi
sırasında, uçan uçucu alkaliği belli bir süre yedekleyebilirler. Yani pH değerini
stabilize ederler ve daha uzun bir süre bekleme süresi verirler.
4.2.2.2. Renk Açma Maddesinin Bileşimi
Koyulaştırma Maddeleri: Toz açıcı bulamacının rengi açılmaması gereken
bölgelere akmasını engeller, bu amaçla toz açıcı içinde magnezyum karbonat,
magnezyum ve alüminyum silikat gibi toz cisimcikleri eklenir.
Koruyucu Maddeler: Yağımsı maddeler ve balmumu gibi (lanolin, lesitin,
stearin) maddeler saç yapısının görebileceği zararları azaltırlar.
Nemlendiriciler: Saçın aynı oranda ıslatılmasını sağlarlar ve toz açıcı
maddesinin saça işlemesini teşvik ederler.
Boya İlaveleri: İstenmeyen sarı-turuncu tonlarının oluşumunu önler ya da zayıflatır.
Tek Tuzlar: Hidrojen peroksit ile birleşerek ek oksijeni açığa çıkarırlar ve
böylece sürecin uzatılmasına olanak verirler.
4.2.2.3. Oksidasyon Maddesi
Bu madde % 6–12 arasındaki nadir olarak da % 18’lik konsantrasyonda olan hidrojen
peroksittir. Oksidasyon yoluyla renk açma işlemini sağlar. Hidrojen peroksit
konsantrasyonu, kullanıma hazır toz açıcı bulamacında % 9’luk üzerinde olmamalıdır.
Sarartma Kuvvetlendiricisi: Bunlar ek olarak alkalileştiriciler, oksidasyon
maddeleri ve çoğunlukla matlaştırıcılar içeririler.
4.2.2.4. Saçın Renginin Açılması Sırasındaki Kimyasal Olaylar
Saçın rengini açma işlemindeki renk açılması, karmaşık kimyasal olaylara dayanır.
Renk açma maddesi ile oksidasyon maddesinin bir araya gelmesiyle, kendisiyle
hidrojen peroksit preparatının stabilize edildiği asit nötrleştirilir. Böylece oksijen artık
ayrılabilir. Renk açma maddesi içinde bulunan alkali saçı kuvvetli asitlerle çözdüğünden
oksidasyon maddesi, saçta etkili olabilir. Pigmentlerle birleşen yani onları okside eden aktif
oksijen ayrılır. Bu sırada saç boyama maddesinin bir kısmı indirgenir ya da kimyasal olarak
öylesine değişirler ki, renkliliğini kaybederler. Böylece saçın rengi açılır. Asit tepkimeli
preparatlarla yapılan son işlem sayesinde alkalik artıklar nötrleştirilerek saçtan arındırılmak zorundadır.
Renk açma güçlü alkalide ve yüksek oksidasyon maddesi konsantrasyonundan dolayı
saç yapısına çok büyük zarar verebilirler. Saçın rengini açma şu durumlarda yapılır:
İstenilen renk, doğal saç renginin 3–5 derece açığı ise ve daha açık boyama ile elde edilemiyorsa,
Boyalı saçın renginin açılması gerekiyorsa,
Koyu renk saç, örneğin orta kahverengi, daha açık bir tona boyanacaksa,
Saçta moda olan saç tutamları isteniyor ise.
4.2.3. Renk Açıcıların Çeşitleri
4.2.3.1. Emülsiyon Renk Açıcısı
Emülsiyon renk açıcıları üç farklı bölümden oluşmaktadır:
Yağ veya jel renk açıcısı
Hidrojen peroksit [normalde 20 volüm(%6) veya 30 volüm(%9)]
Güçlendirici veya aktifleştiriciler
Daima imalatçınızın talimatlarını kontrol ederek hangi kuvvet peroksit ile hangi sayıda
güçlendirici veya aktifleştirici kullanacağınızı öğreniniz.
Doğru sırada bir karışım hazırladığınızdan emin olunuz. Genelde öncelikle peroksit
veya güçlendiriciler karıştırılır ve sonra yağlı veya jelli renk açıcı eklenerek karışımın topak
topak olmasını önleyebilirsiniz. Emülsiyon renk açıcıları, yoğunlukları kolayca tatbik
edilebildiklerinden, kısmen bütün bir baş için ve uzayan kısımların açılması için iyi sonuç verir.
4.2.3.2. Toz Şeklinde ki Renk Açıcı
Pudra şeklindeki renk açıcıları iki tiptir:
Renk açma tozu (toz açıcı)
Hidrojen peroksit [(normalde 20 volüm (%6) veya 30 volüm(%9 arasıdır)]
Bu iki madde sert olmayan bir kap içerisinde karıştırılır, ancak imalatçınızın
talimatlarını gözden geçirerek krem peroksit yerine likidini kullanırken farklılık
gösterebilecek peroksit miktarına dikkat ediniz.
ETİKETLER : SAÇ BOYALARI NEDİR,SAÇ BOYALARI NASIL YAPILIR,SAÇ BOYASI İMALATI,SAÇ BOYASI YAPIMI,SAÇ BOYASI FORMÜLLERİ,SAÇ BOYASI HAMMADDELERİ,SAÇ BOYALARI KİMYASALLARI,RENK AÇICILAR İMALATI,SAÇ AÇICILAR FORMÜLLERİ,SAÇ AÇICILARI HAMMADDELERİ,RENK AÇICILARI FORMÜLLERİ,RENK AÇICILARI HAMMADDELERİ,BİTKİ BOYALARI NASIL YAPILIR,BİTKİ BOYALARI ELDESİ,BİTKİ BOYALARI HAMMADDELERİ,BİTKİ BOYALARI YAPILIŞI,METAL TUZU BOYALARI NEDİR,METAL TUZU BOYALARI YAPIMI,METAL TUZU BOYALARI İMALATI(ÜRETİMİ),KOMBİNE BOYALAR NEDİR,KOMBİNE BOYALARIN İMALATI,KOMBİNE BOYA FORMÜLLERİ,OKSİDASYON BOYALARI NASIL YAPILIR,OKSİDASYON BOYALARI YAPIMI,OKSİDASYON BOYALARI HAMMADDELERİ,OKSİDASYON BOYALARI FORMÜLLERİ,GEÇİCİ SAÇ BOYALARI FORMÜLLERİ,GEÇİCİ SAÇ BOYALARI NASIL YAPILIR,GEÇİCİ SAÇ BOYALARI FORMÜLLERİ,SAÇ AÇICI FORMÜLLERİ,SAÇ AÇICI NASIL YAPILIR,SAÇ AÇICI HAMMADDELERİ,RENK AÇMA TOZU NEDİR,RENK AÇMA TOZU NASIL YAPILIR.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
