MAKALELER / MEYVE VE SEBZEDE GÜBRELEME - Tarım ve organik gübreler ansiklopedisi
GÜBRELEMENİN ÖNEMİ
A. Gübreleme nin Önemi Bitkiler toprağa bağlı canlılardır. Hayatlarını sürdürmeleri bulundukları ortamda yeteri kadar besin elementi olmasına bağlıdır. Toprak tabi olarak çok sayıda mineral maddeyi yapısında bulundurur. Ancak bunların miktarları her zaman yeterli seviyede değildir. Özellikle üzerinde bitki yetiştirilen topraklar zamanla besin elementleri yönünden fakirleşir. İşte üretimini yaptığımız bitkilerden yeterli miktar ve kalitede ürün alabilmemiz toprakta eksilen mineral besin elementlerinin takviye edilmesine bağlıdır. Bitki beslemenin önemi burada başlar.
Meyve ağaçları topraktan yıllık önemli miktarlarda besin elementi kaldırırlar. Bu kaldırılan besin elementleri ikame edilemez ise ağaçlarda bir takım beslenme bozuklukları ve verim düşüşleri görülür. Bu durumun önlenebilmesi için gerekli besin elementlerinden yeteri kadar takviye yapılmalıdır.
B. Bitki Besin Elementlerinin Alımı Ve Taşınması
Bitkilerin besin elementlerini alım organları birinci derecede kökleridir. Sınırlı da olsa toprak üstü aksamlarından da besin elementi girişi olabilmektedir. Ancak bu toprak üstü organlardan besin alımı bitkinin ihtiyacını karşılamaktan uzaktır (özellikle makro besin elementlerinde ve bitkinin çok ihtiyaç duyduğu besinlerde).
Bitkinin kökten besin elementi alımı için öncelikle iyi bir kök sisteminin olması gerekir. Bitkiler su ve besin elementlerini kılcal kökleri vasıtasıyla alırlar. Bu yüzdem iyi saçak kök oluşturmuş bir bitkinin besin alımı daha kolay olur. Ayrıca toprak yapısı ve ortamdaki su miktarı da besin elementi alımında etkilidir. Öte yandan besin elementlerinin kökler aracılığı ile alınabilmesi elementlerin elverişli formda olmasına bağlıdır.
Bitki kökleri besinleri diffüzyon-geçişme, osmos, kontak değişim gibi bazı kimyasal ve fiziksel olaylar sonucu alırlar. Besin elementlerinin bitkide taşınması floem ve xylem denilen iletim demetleri aracılığı ile olur. Bunlardan xylem dokusunda su ve suda çözünmüş mineral maddeler; floemde ise özellikle organik maddeler taşınır. Bitkilerde bu iletim dokuları aracılığı ile aşağıdan yukarıya ve yukarıdan aşağıya bir taşınma gerçekleşir. Mesela kökten alınan besin maddeleri yukarı meyve yapraklara taşınırken, fotosentez ürünleri ve bazı besin elementleri de yapraklardan köke veya diğer yapraklara doğru taşınabilmektedir.
. Meyve Ağaçlarının Gübre İhtiyaçlarının Belirlenmesi Meyve ağaçlarının gübre ihtiyaçlarının belirlenmesinde şu yöntemler kullanılabilir Tarla denemesi metodu
Toprak analiz metodu Bitki analiz metodu
Bitkilerde görülen eksiklik belirtilerini teşhis metodu Radyoizotop metodu 1. Tarla Denemeleri Metodu
Bilinen en eski yöntemdir. Gübre ihtiyacının belirlenmesinde en doğru sonucu verir. Ancak özellikle meyve ağaçlarında, çok yıllık oluşları ve uzun sürede verime yatmaları bu yöntemin uygulamasını zorlaştırmaktadır. Öte yandan yöntemin uzun zaman alması da bir başka dezavantajdır.
Tarla denemelerinin esası belli parsellerdeki ağaçlara farklı gübrelerin değişik dozlarının uygulanması ve en uygun olanının bulunmasıdır. Günümüzde verimlilik belirlemede en sık kullanılan yöntemdir. Toprak analiz yönteminde amaç toprağın bitkilerce alınabilir besin elementi miktarı hakkında fikir sahibi olabilmektir. Başlıca 4 aşaması vardır Toprak örneklerinin alınması Toprak örneklerindeki alınabilir besin elementlerinin tayini Analiz sonuçlarının değerlendirilmesi Gübre önerilerinin geliştirilmesi Toprak örneği alımında önce arazinin farklılıkları belirlenmelidir. Eğim, toprak rengi, toprak tipi, yükseklik, taban suyunun durumu gibi arazideki farklılıklar dikkate alınarak, her farklı bölgeden ayrı örnek alınmalıdır. Eğer arazi homojen ise 20 da araziden 1 örnek alınması yeterli olabilir. Bunun için rasgele zig zaglar çizerek veya bir plan dahilinde 5-6 nokta işaretlenir ve buralardan burgu veya bel yardımı ile 0-30 ve 30-60 cm derinliklerden toprak örnekleri alınır. Her bir derinlikten alınan örnekler kendi aralarında iyice karıştırılarak içinden 1-2 kg toprak alınır ve laboratuvara gönderilir. Eğer bel ile toprak örneği alınacaksa işaretlenen noktalarda toprak 60 cm derinliğe kadar V şeklinde açılır ve V’nin yüzeyinden 2-3 cm kalınlığındaki bir tabaka 0-30 ve 30-60 cm derinliklerden ayrı ayrı alınır. Laboratuvar sonuçlarının değerlendirilmesi ve gübre önerileri Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Farklı bölgelerde laboratuvar sonuçlarına göre meyve ağaçlarına verilmesi gereken N miktarları (kgN/da).
|
Bölge |
Topraktaki Organik Madde Miktarları (%) |
|||
|
0 - 1,0 |
1,1 – 2,0 |
2,1 – 3,0 |
3 + |
|
|
Trakya |
12 |
10 |
8 |
7 |
|
Marmara Bölgesi |
12 |
10 |
8 |
7 |
|
Karadeniz Bölgesi |
11 |
10 |
8 |
6 |
|
Orta Anadolu Bölgesi |
10 |
9 |
7 |
6 |
|
Güneydoğu Anadolu Böl. |
12 |
11 |
9 |
8 |
|
Doğu Anadolu Bölgesi |
12 |
10 |
8 |
7 |
|
Ege Bölgesi |
12 |
10 |
8 |
7 |
|
Göller Bölgesi |
12 |
11 |
9 |
7 |
|
Akdeniz Bölgesi |
12 |
11 |
10 |
8 |
Tablo 2. Farklı bölgelerde laboratuvar sonuçlarına göre meyve ağaçlarına verilmesi gereken P2O5 miktarları (kg P2O5/da)
|
Bölge |
Olsen metodu ile bulunan fosfor miktarı (kg P2O5/da) |
|||||||||
|
0 - 1,0 |
1,1 – 2,0 |
2,1 – 3,0 |
3,1-4,0 |
4,1-5,0 |
5,1-6,0 |
6,1-7,0 |
7,1-8,0 |
8,1-9,0 |
9 + |
|
|
Trakya |
11 |
10 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
- |
|
Marmara Bölgesi |
11 |
10 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
- |
|
Karadeniz Bölgesi |
12 |
10 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
- |
- |
|
Orta Anadolu Bölgesi |
10 |
9 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
3 |
- |
- |
|
Güneydoğu Anadolu Böl. |
12 |
10 |
8 |
7 |
6 |
5 |
4 |
|||
