MAKALELER / AMBALAJ ATIKLARI VE GERİ DÖNÜŞÜMÜ - hammaddeler ansiklopedisi
Ambalaj atığı nedir?
Kullanıldıktan sonra işe yaramayan her şeye “atık” veya “çöp” denir. Katı atıklar bulunduğumuz her yerde (ev, iş yeri, okul, park, hastane, fabrika gibi) oluşur. Katı atıkları oluştukları yerlere ve içeriklerine göre türlere ayırırız. Gündelik hayatımızda kullandığımız ürünlerin boş ambalajlarının oluşturduğu cam, metal, kâğıt-karton ve plastik atıklara “ambalaj atıkları” diyoruz. Ambalaj atıklarını geri kazandırmak için, çöpe atmayıp, ayrı biriktirmemiz yeterlidir. Ülkemizde bir kişi günde yaklaşık 1 kilogram katı atık üretir. Bu miktarın önemli bir kısmı, meyve-sebze ve yiyecek artıklarından oluşur. Ambalaj atığı olarak tanımladığımız cam, metal, kâğıt-karton ve plastik malzemeler, ağırlık olarak toplam atıkların yaklaşık yüzde 15’ini oluşturur.
Ambalaj nedir?
Ambalaj, içine konulan ürünü en iyi şekilde koruyan, temiz kalmasını sağlayan ve taşınmasını kolaylaştıran değerli bir malzemedir. Gündelik yaşamımızda yiyecekten, bakım ürünlerine, çiçekten mobilyaya kadar birçok şeyi ambalajıyla satın alıyoruz ve genellikle geri kazandırılabilir nitelikte ambalajlı ürünler kullanıyoruz.
Tükettiğimiz ürünlerin, kâğıt/karton, cam, metal ve plastik maddelerinden üretilmiş ambalajları, işimize yaramaz hale geldiğinde ambalaj atıklarını oluşturur. Gündelik hayatımızda kullandığımız ürünlerin boş ambalajlarının oluşturduğu ambalaj atıkları, evsel atıklara örnektir. Gıda, temizlik ürünleri ambalajları, süt ve meyve suyu kutuları, cam veya plastik şişeler, konserve, salça, bal veya reçellerin cam kavanozları, teneke ve metal konserve kutuları, alüminyum içecek kutuları ambalaj atıklarına örnektirler. Ambalaj atıklarını geri kazanmak için, çöpten ayrı biriktirmemiz yeterlidir.
Geri dönüşüm ne demek?
Cam, metal, plastik ve kâğıt-karton gibi değerlendirilebilir atıklar çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek yeni bir hammaddeye veya ürüne dönüştürülebilir. Bu atıkların bir takım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir hammadde olarak üretim ürecine sokulmasına geri dönüşüm denir.
Geri kazanım ne demek?
Değerlendirilebilir atıkların kaynağında ayrı toplanması, sınıflandırılması, fiziksel ve kimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye dönüştürülmesi geri kazanım olarak adlandırılır. Geri kazanım, tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da içerdiğinden daha geniş kapsamlıdır.
Geri kazandırılabilir nitelikteki ambalajlar hangileridir?
Plastik ambalajlar:
Plastikler, petrol ve petrol türevlerinden elde edilir. Kimyasal yapılarına göre, değişik türlerde plastik ambalajlar vardır. Günlük hayatta kullandığımız plastik ambalaj malzemelerine örnekler: Su ve meşrubat ambalajları,
Sıvı yağ ambalajları,
Deterjan ve şampuan kutuları,
Kullanılmış plastik ev eşyaları (leğen, bulaşıklık, naylon kaplar, vs...)
Yoğurt ve margarin kapları, Plastik bidonlar, vs...
Metal ambalajlar:
Metaller, yeryüzünü oluşturan çeşitli minerallerin işlenerek saflaştırılması sonucunda üretilirler Evlerimizde gıda ve içecek ambalajlarında kullanılan 2 tür ambalaj malzemesi vardır.Bunlar teneke veya alüminyum’dur.
Tenekeler mıknatısla çekilebilme özelliğine sahiptirler. Yemeklik yağ tenekeleri, konserve kutuları ve meşrubat kutuları günlük hayatta kullandığımız metal ambalaj malzemelerine örneklerdir.
Cam Ambalajlar:Camın hammaddesi silisli kumdur. Cam ambalajlar içine konulan ürünün görülebilmesi ve sağlıklı olması nedeni ile tercih edilen bir ambalaj çeşididir. Camın geri dönüşümü uzun yıllardır yapılmaktadır.
Günlük hayatta kullandığımız cam ambalaj malzemeleri cam şişe ve kavanozlardır.
Kâğıt ve Karton Ambalajlar:Kâğıt ve karton en çok kullanılan ambalaj malzemesi türüdür. Kağıdın hammaddesini selüloz adı verilen madde oluşturur.Selüloz çok kıymetli bir maddedir, kaynağı ormanlarımız ve özel yetiştirilen bitki türleridir. Bu nedenle, belki de en kıymetli atık cinsi kâğıt ve kartondur. Kâğıt ve karton atıkların sağlıklı bir şekilde geri kazanımı için temiz bir şekilde toplanması ve cinslerine göre ayrılması şarttır. Kağıdın geri dönüştürülmesi, ormanları korumamızı sağlar. 1 Ton kağıdın geri dönüştürülmesi ile, 17 adet büyük ağacın kesilmesini önlemiş oluruz. Ayrıca, kâğıt ve karton atıkların geri dönüşümü ile enerji tasarrufu sağlanır.
Kompozit ambalajlar (İçecek, sos gibi sıvı yiyecekler barındıran kartonlar):Bu ambalaj türü, süt ve meyve suyu gibi içeceklerin, sıvı gıdaların ambalajlanmasında kullanılır. Bu ambalajların yüzde 80’i kâğıt ve az bir oranda plastik ve alüminyumdan oluşmaktadır. Bu malzeme sayesinde, içecekleri saklama süresi daha uzun olabilmektedir.
Ambalajları geri kazandırmak ne işe yarar? Nüfus çoğaldıkça ve kişi başına tüketimimiz arttıkça ürettiğimiz atık miktarı da artar. Cam, metal, plastik, kâğıt-karton ambalajlar, doğal kaynaklardan sağlanan değerli malzemelerdir. Ambalaj atıklarını geri kazandırarak, çöpü azaltırız. Çöpün taşınması ve depolanması kolaylaşır. Katı atık depolama sahalarındaki binlerce ton çöp miktarı ve hacmi azalır. Böylece, oldukça pahalı yatırım gerektiren bu depolama alanlarının kullanım ömrü uzar. İçindeki ürünü kullandıktan veya boşalttıktan sonra çöpten ayrı olarak biriktireceğimiz ambalajları geri kazandırarak, doğal kaynaklardan elde ettiğimiz hammadde kullanımını azaltırız. Böylece, doğal kaynaklarımızı korumaya katkı sağlarız. Örneğin: 1 ton atık kâğıdın kâğıt hamuruna katılması ile 20 ağacın kesilmesini önleriz. Geri dönüşen her 1 ton cam için, 100 litre petrol tasarrufu sağlanır. Cam ambalajlardan yeniden cam, metal ambalajlardan yeniden metal, plastik ambalajlardan yeniden plastik, kâğıttan yeniden kâğıt üretimini sağlarız. Bu döngü, önemli ölçüde enerji tasarrufuna da olanak verir. Çünkü geri kazanımda uygulanan işlem sayısı, hammaddeden üretim işlemlerine göre daha azdır. Örneğin: 1 alüminyum kutunun geri dönüşümü ile yüzde 90, kâğıdın geri dönüşümü ile yüzde 50 oranında enerji tasarrufu sağlanır. Ambalajları çöpten ayrı toplama alışkanlığı, geri kazanım endüstrisinin ve istihdamının gelişmesini sağlar. Doğal kaynakların korunması ve enerji tasarrufu ülke ekonomisine yarar sağlar. Geri kazanım döngüsü, gelecek kuşakların da bizim yararlandığımız doğal kaynaklardan yararlanma şansına sahip olmalarını sağlayabilir.
Doğal kaynaklarımız korunur.
Doğal kaynaklarımız, dünya nüfusunun ve tüketimin artması sebebi ile her geçen gün azalıyor. Doğal kaynaklarımızı daha verimli bir şekilde kullanmalıyız. Ambalaj atıklarının geri kazanımıyla, doğal kaynaklarımızı daha az tüketiriz. Örneğin, kâğıdı geri dönüştürerek, kâğıttan kâğıt üretiyoruz. Kâğıt üretimi için ağaç kesimini azaltıp, ormanların yok olmasına engel olabiliriz. Plastiği geri dönüştürerek petrol tüketimini önleyebiliriz.
Enerji tasarrufu sağlar.
Geri dönüşüm işlemleri, hammaddeden üretim işlemlerine göre daha az sayıdadır. Bu nedenle, geri dönüşmüş malzeme üretimi sırasında önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanır. Örneğin, bir alüminyum kutunun geri dönüşümü, içecek kutusunun birincil hammaddesinden üretimine göre yüzde 90 enerji tasarrufu sağlar. Kâğıdın geri dönüşümü ile üretimde yüzde 50 oranında enerji tasarrufu sağlanır.
Geri dönüşüm ekonomiye katkı sağlar.
Geri dönüşüm, atıkların hammaddeye dönüştürülmesi ile doğal kaynak kullanımını azaltır. Böylece, doğal kaynakların hızlı bir şekilde tüketilmesini önlemeye yarar. Ayrıca, önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanır. Bu, ülke ekonomisine önemli katkılar getirir.
Atık miktarı azalır.
Geri dönüşüm sayesinde daha az atık üretilir, çöplüklere daha az atık gider. Atıkların taşınması ve depolanması kolaylaşır. Pahalı yatırımlar olan düzenli çöp depolama alanlarının kullanım süreleri uzar.
Geri dönüşüm geleceğe yatırım demektir.
Geri dönüşüm bilinciyle döngüyü kurduğumuzda, gelecek kuşakların da bizim yararlandığımız doğal kaynaklardan yararlanma şansına sahip olmalarını sağlayabiliriz.Ambalaj atıkları geri kazanıldığında ne oluyor? Geri kazanınca ne olur?Ambalaj atıkları, türlerine göre farklı biçimlerde geri kazandırılır:
Plastik ambalaj atıklarının geri kazanımından çeşitli ürünler elde edilir.
Örneğin:
Deterjan şişeleri, çöp kutuları ve benzeri ürünler
Yağmur ve atık su boruları
Marley ve çeşitli plastik dolgu malzemeleri
Çeşitli plastik oyuncak ve kırtasiye malzemeleri
Sentetik halı tabanı
Sentetik elyaf ve dolgu malzemesi
Metal ambalaj atıklarının geri dönüşümü ile her çeşit metal malzeme ve ürün üretilebilir. Cam ambalaj atıklarının geri dönüştürülmesi ile tekrar cam şişe ve kavanoz üretilir.Kâğıt ve Karton ambalaj atıklarının geri dönüşümü ile tekrar kâğıt ve karton üretimi yapılır.Meşrubat ve içecek kartonlarının geri kazanılmasıyla geri dönüşüm ürünleri elde edilerek, yapı yalıtımı sağlanır veya masa, sandalye, dolap, vb. mobilyalar üretilebilir. Karton, kâğıt hammaddesi olarak kullanılır.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
