MAKALELER / AKRİLİK İPLİK KULLANIMI - ENDÜSTRİYEL ÜRÜNLER ANSİKLOPEDİSİ
AKRİLİK İPLİK LER
Akrilik iplik ler, son zamanda üretimi ve kullanımı hayli artmış olan sentetik ipliklerdir. Özelliklerindeki benzerlik ve avantajlardan dolayı büyük oranda yün ipliklerinin yerini almıştır.
Akrilik ipliklerinin önemli özellikleri şu şekilde sıralanabilir. Hafif,buruşmaz,tipine göre çok hafif ve sıcak tutan ışığa ve hava şartlarına dayanıklı keçeleşmez, çekmez,güve yemez,bakımı kolay,genel olarak parlak ve çabuk kuruyan bir ipliktir.
Akrilik iplik leri yukarıda sayılan özelliklerinden dolayı örme mamullerde,dekoratif kumaşlarda, halılarda,battaniyelerde,döşemelik kumaşlarda,masa örtülerinde aranan iplik durumundadır. Özellikle yüksek hacimli ipliklerin oluşturulmasıyla örme mamullerin üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır.
AKRİLİK LİFLERİN TARİHÇESİ
Akrilik iplik Temiz sıvı haldeki akrilonitril ilk kez Almanya’ da 1883 yılında Movareau tarafından yapılmıştır. Fakat araştırma seviyesinde kalmıştır. Daha sonra kauçuk yetersizliğinin gittikçe kendini göstermesi karşısında önem kazanmaya başlamıştır. Akrilonitrilin uygun başlatıcı kullanarak radikal zincir polimerizasyonuna göre polimerleşme sonucunda poliakrilonitril elde edilmiştir. Akrilik iplik Dr. Carathers in Discovery Lineer doğrusal polimerlerin bulunmasıyla akrilik iplik heryerde ana polimerlerin lif formu olasılığını bulmak için, her tarafta araştırmacıları harekete geçirdi. I.G. firmasından G Farbe’nin deneyleri 1938’ deki polimerin lif formu olasılığını çeşitli çözeltilerin başarılı çözülme metodlarını anlattı.
İlk poliakrilonitril liflerinin piyasaya çıkması 1942 yılında Du pont firması tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu lifin adı “ Fiber A” dır. İlk liflerde görülen boyanma probleminin boyama tekniklerinin gelişmesiyle aşılmasından sonra akrilik liflerinin tekstil sektöründe akrilik iplik kazanılması önem kazanmaya başlamıştır. 1950 yılında filament şeklinde “ Orlon “ adıyla akrilik iplik piyasaya sürülmüştür. 1952 yılından itibaren ise; ştapel lif olarak üretilmeye başlanmıştır. O yıllardan günümüze üretim hızla artmaya devam etmiştir.
Halen dünyada üretilen akrilik iplik poliakrilonitril % 75’ i süspansiyon, % 25’ i ise çözelti polimerizasyonu metoduyla üretilmektedir.
AKRİLİK LİFLERİ
Bu lifler akrilik iplik en az % 85 oranında akrilonitril [ -CH2 – CH (CN) -] ünitelerini içeren polimerden oluşur. Bunlar karbon – karbon iskelet zinciri içeren vinil akrilik iplik polimer türleri içinde özel bir sınıfı temsil ederler. Poliakrilonitril liflerinin ilk örneklerini orlonun çeşitleri olan orlon tip 41 ve orlon tip 81 meydana getirmişlerdir. Bunlar aslında % 100 poliakrilonitrilden oluşmuşlardır. Fakat yeni modern akrilik lif çeşitlerinin çoğu ko-polimerlerden çekilmektedir. Bunların akrilik iplik 2. komponentleri akrilonitril polimerize edilmiş veya graft polimer çeşidi olarak yer almıştır. Bu halde 2. kompenent poliakrilonitril üzerine eklenmiş olamaktadır. Akrilik lifinde akrilik iplik yer almış olan 2. kompenent karekteri ve oranı pek açıklanmamaktadır. Çünkü bu akrilonitrik kopolimerleri çeşitli patentlere göre üretilmektedir. Akrilik lifleri bugün geniş çapta kullanılmakta olup flament, tow ve ştapel olarak üretilmektedir. Ştapel lifleri denyelerine ve akrilik iplik uzunluklarına göre her iplik sistemi içinde yer alabilecek nitelikte çekilirler.
KURU ÇEKİM
Akrilik iplik Polimer DMF ( Dimetil Formamid) gibi, organik bir solventte eritelerek % 25- 40 oranınd apolimer içeren bir çözelti oluşturulur. Bunun gazı alındıktan sonra filtre edilir ve kaynama noktasına kadar ısıtıldıktan sonra düzelere pompalanır. Düzelerden fışkırtılan lifler yatay bir tüp içine veya akrilik iplik çekim hücresine gönderilirler. Buraya 400ºC sıcaklığı olan sıcak hava veya diğer bir gaz sevk edilir akrilik iplik ve lif demeti yukarıdan aşağıya inerken solvent buharlaştırılmış ve polimerler flament halinde sertleşmiş olur.
Böylece sertleşen flamentler akrilik iplik çekim hücresinde demet şeklinde bir araya getirildikten sonra gerdirilerek kendi orjinal boylarının 3-10 katı kadar uzatmaya tabi tutulurlar. Bundan sonra devamlı flament halinde kullanılacak olanlar ise yeteri kadar büküm verilir ve daha sonra bobinlere sarılır. Bu lifler ştapel akrilik iplik veya tow halinde kullanılacak ise; lifler biraraya getirildikten sonra kıvrılma işlemine tabi tutulurlar daha sonra arzu edilen uzunlukta kesilirler.
|
|
|
YAŞ ÇEKİM
Kuru lif çekimine nazaran oldukça daha yaygın olan akrilik iplik, diğer bir deyişle tüm PAC Lifi üretiminin % 72 sini tekstil eden bu yöntemde, kuru lif çekiminden farklı olarak DMF yanında başka çözücülerde kullanılmaktadır. Bu yöntemde akrilik iplik polimerin uygun bir çözücü içindeki çözeltisi hazılanır. Bu çözelti, bir koagülasyon banyosu içinde bulunan düze başlığına bir pompa yardımı ile sabit basınç altında gönderilir. Düze akrilik iplik başlığının bulunduğu banyoya koagülasyon banyosu denmesinin sebebi, polimerin bir banyo içinde pıhtılaşması yani koagüe olmasıdır. Koagülasyon akrilik iplik banyosunun yapısı, polimeri çözelti halinden, katı hale getirecek şekilde hazırlanır.
Lifler bundan sonra demetler halinde akrilik iplik toplanarak yıkanır. Daha sonra ısıtılır ve yeniden gerdirilerek yeteri kadar oryante olmaları sağlanır. En sonunda hafifçe yağlanır ve kıvrılma akrilik iplik işlemine tabi tutulur.
HAMMADDE
Saf akrilik elyafın hammaddesi 78 ºC kaynayan Akrilnitril sıvıdır. Akrilinitril “ VİNİL” ve “ SYAN” gruplarından meydana gelmiştir. Vinil grubu polimerizasyonuna akrilik iplik yatkın bir gruptur. Syan grubu da buna ilave aktifleştirici tesiriyle akrilik iplik polimerizasyonu güçlendirir.
Karma polimerizasyon sırasında da ko-polimer olarak ( % 6-15 oranında) vinilkolrür, vinlasetat, metakrilasideisteri, akrilamid, N-vinilimidazol, 2-vinilpridin, 2-vinilpiperazin gibi bileşikler sayılabilir.
Akrilonitril eldesi de çeşitli metodlarla akrilik iplik yapılabilir. Etilen siyanhidrinden Asetaldehitden, Asetilenden ve Propilenden uygun şartlarda elde edilebilir. İlave edilen akrilik iplik kopolimerler liflerin yapısını gevşeterek, boya alma ve su emme özelliğini arttırırken, erime noktası akrilik iplik kimyasal etkilere dayanıklılık gibi elyafın iyi vasıflarının kısmen kaybolmasına yol açabilir. Mukavemet düşerken elstin yüklemesini sağlar.
Normal Akırilik liflerinin % 90’ını ( ACN) akrilonitril, % 9’ unu ( MA) metilakrilat, % 1’ ini (SAS) sodyum alil sülfonat oluşturmaktadır. Dimetil formamit (DMF) ise; polimerin akrilik iplik çözgüsü olarak kullanılmaktadır.
POLİMERİZASYON
Akrilanitril, uygun inisiyatörler (başlatıcı) kullanılması halinde radikal zincir mekanizmasına göre kolaylıkla olabilmektedir.
Polimerizasyon Teknikleri
Yoğunlaşma Polimerizasyonu Katılma Polimerizasyonu akrilik iplik Homojen Faz Polimerizasyonu, Heterojen Polimerizasyonu
Saf Hal Çözelti Emül Süspansiyon Ticari olarak 3 tip polimerizasyon kullanılmaktadır. Bunlar çözelti metodu süspansiyon metodu ve emülsiyon metodudur.
ETİKETLER : AKRİLİK İPLİK VE ÖZELLİKLERİ,AKRİLİK İPLİK NERELERDE KULLANILIR,AKRİLİK İPLİK YAPIMI,AKRİLİK İPLİK NEDİR,AKRİLİK İPLİK ÜRETİM TEKNİKLERİ,AKRİLİK İPLİK İMALATI,AKRİLİK İPLİK YAPISI,AKRİLİK İPLİK ELDESİ,AKRİLİK İPLİK YAPIMI,AKRİLİK İPLİK NASIL KULLANILIR,AKRİLİK İPLİK KİMYASI VE POLİMERİZASYON.
HAMMADDELER ANSİKLOPEDİSİ
