MAKALELER / ATIK YAĞLAR - MADENİ YAĞ ANSİKLOPEDİSİ
ATIK YAĞ YÖNETMELİĞİ
|
Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nin 9.maddesi "Atık Üreticisinin Yükümlülükleri" gereği atık madeni yağların analizleri yaparak/yaptırarak kategorisini belirlemekle yükümlüdür. Yağların Genel Tanımı Genel olarak iki katı cismi birbirinden ayırmak,sürtünme gücünü minimum indirerek kolay hareketini sağlamak amacıyla kullanılan maddelere "yağlayıcı" veya "yağ" denir. Bu iki cisim arasındaki maddenin yaptığı iş de yağlamadır.
Yağlar elde edilişlerine göre başlıca iki gurupta toplanırlar; Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 21.01.2004 tarih ve 25353 Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Atık Yağlar İle İlgili Yasaklar Atık motor yağları dahil atık yağlar ile bu yağların işlenmesi sonucu çıkan atıkların çevreye zarar verecek şekilde sahada boşaltılması veya yenisi ile değiştirilmesi, depolanması, doğrudan veya dolaylı bir biçimde yüzeysel sular ile yeraltı suyuna, denizlere, drenaj sistemleri ile toprağa verilmesi ve mevcut düzenlemeler ile belirlenen limitleri aşarak hava kirliliğine neden olacak şekilde işlenmesi yasaktır. Neleri Kapsar; 1- Motor yağları: Benzinli motor, dizel motor, şanzıman ve diferansiyel, transmisyon, iki zamanlı motor, hidrolik fren, antifiriz, gres ve diğer özel taşıt yağları 2- Endüstriyel yağlar : Hidrolik sistem, türbin ve kompresör, kızak, açık-kapalı dişli, sirkülasyon, metal kesme ve işleme, metal çekme, tekstil, ısıl işlem, ısı transfer, izolasyon ve koruyucu, pas ve korozyon, izolasyon, trafo, kalıp, buhar silindir, pnömatik sistem koruyucu, gıda ve ilaç endüstrisi, genel amaçlı, kağıt makinesi, yatak ve diğer özel endüstriyel yağları ve endüstriyel gresleri 3- Özel müstahzarlar: Kalınlaştırıcı, koruyucu, temizleyici ve benzeri 4- Kontamine olmuş yağ ürünleri Atık Yağ Nasıl Oluşur; Herhangi bir madeni yağ veya herhangi sentetik yağ sanayide veya sanayi dışı alanlarda özellikle yağlama amacı ile belli bir süre kullanım sonucu kimyasal ve fiziksel olarak kirlenir ve orijinal özelliğini kaybeder. Yağ, içindeki katkı maddelerinin kırılması, normal kullanım esnasında kir, metal sürtünmeleri, su veya kimyasallarla karışarak kirlenir ve rengi koyulaşarak kullanılamaz duruma gelir. Yağ zamanla uzun kullanımdan dolayı iyi performans göstermez. Dolayısıyla motorun daha iyi iş yapabilmesi için kullanılmış yağ, yeni yağla değiştirilir. Atık Yağ Miktarları; Toplam madeni yağ üretimi : 500.000 ton Tahmini atık yağ üretimi : 250.000 ton /yıl Motor yağı üretimi : 270.000 ton Toplanan atık yağ miktarı : 10- 15. 000 ton /yıl Endüstriyel yağ üretimi : 230.000 ton Kayıp / yasa dışı imha : > 230.000 ton /yıl
Atık Yağ Neden Tehlikelidir - Atık yağlar Ekotoksik özelliğe sahiptir. Bulunduğu ortamı kirletir. Ortamda yaşayan canlılara zarar verir. Bu yüzden toprağa ve suya atılmamalıdır. - Sobalar, küçük fırınlar, gibi yerlerde yakılması yasaktır. Çünkü atık yağın içindeki ağır metal ve klor bileşimleri atık hava ile birlikte atmosfere salınarak havayı kirletir ve insan sağlığına zarar verir. - Bir litre yağ, 1 milyon litre suyu kullanılamaz, 5 milyon litre suyu içilemez duruma getirir. Bir litre kullanılmış motor yağı ise 800 bin litre içme suyunu kullanılamaz hale getirir.
(1) PCB ölçümleri Bakanlığın uygun bulması halinde sektörel bazda yapılabilir. Hangi Atık Yağ Hangi Kategoriye Girer ; Çevre ve Orman Bakanlığı’nca yapılan atık yağ kategori belirleme çalışmaları neticesinde genel olarak: • Makine yağlama yağları 1. Kategori • Motor yağları (Araçlardan) 2. Kategori Olarak belirlenmiştir. (Bu çalışma ülke genelinden numuneler alınarak yapılmış olup bu numunelerin analizlerinin sonuçları çoğunlukla karşısında belirtilen kategoride çıkmıştır. Bir atık yağın analiz sonucu illaki bu çalışma sonucu belirtilen kategoride çıkacak diye bir kural yoktur. Örneğin az kirlenmiş bir motor yağı 1. kategori çıkabilir.) Atık Yağların Kullanım Alanları ;
Kapsamda yer alan yağlar Yönetmelikle 3 kategoriye ayrılmıştır. I. Kategori Atık Yağlar : Ürün ve enerji geri kazanımı yapılabilir. II. Kategori Atık Yağlar: Enerji geri kazanımı yapılabilir ancak ürün geri kazanımı yapılamaz. III. Kategori Atık Yağlar: Tehlikeli atık yakma tesislerinde bertaraf edilmelidir. Atık Yağ Üreticisinin Yükümlülükleri ;
Atık Yağ Üreticileri: • Atık yağ üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla, • Atık yağların lisans almış taşıyıcılar vasıtasıyla lisanslı bertaraf tesislerine gönderilerek bertaraf ettirilmesini sağlamakla, • Atık yağların tesis dışına taşınmaları durumunda Ulusal Atık Taşıma Formu’nu doldurmakla, • Atık yağlarını Yönetmelikte belirtilen şekilde geçici depolamakla, • Atık yağlarla ilgili kayıtlar 5 yıl süreyle saklanmalıdır. Atık Yağların Geçici Depolanması ; • Atık yağlar geçirimsiz zemin üzerine yerleştirilmiş tanklar/konteynerler/variller içinde toplanır. • Farklı kategorilerdeki atık yağlar ayrı kaplarda toplanırlar, bu atık yağlar birbirleriyle ve farklı atıklarla karıştırılmazlar. • Atık yağ geçici depolama kapları göstergeli olup dökülmeye, sızmaya ve yağmura karşı önlem alınır. • Atık yağ depolama kapları kırmızı renkli olmalı ve üzerinde “Atık Yağ” ibaresi yer almalıdır. Atık Yağların Geri Kazanılması ; Geri dönüşüm(kazanım) genel olarak, atık yağın temizlenerek tekrar kullanılabilir özelliklerine kavuşturmak için yapılan işlemlerdir, diye tanımlanabilinir.I. kategori atık yağlar rafinasyon ve rejenerasyon yolu ile geri kazanılabilir. Bu uygulama için Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinin 21. maddesinde belirtilen şartları sağlayan tesislerin Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisans alması gerekmektedir. Rejenerasyon: Bu işlem ile atık yağlardan her türlü kirletici, oksidan ürünleri, partiküller giderilerek ulusal veya uluslar arası standart ve şartnameler ile kullanım amacına uygun orijinal yağ elde edilir. Rafinasyon: Bu işlemde ise destilasyon veya asit-kil rafinasyonu ile atık yağ geri kazanılır. Destilasyon işlemi, çöktürme, ısıtma, vakum, filtrasyon ve santrifüj aşamalarını içerir. Atık yağ, çöktürme tankında büyük partiküller çöktürülerek giderilir. Daha sonra yağ ısıtılır ve su, uçucu hidrokarbonlar ve askıda katı maddeler vakumlu filtre ile giderilir. Nötralizasyon ve demulfizasyondan sonra atık yağ 150 0C de ısıtılır. Filtrasyondan geçen partiküller santrifüj edilerek %90 oranında ürün elde edilir.
|
